share
1403/07/07
به همت پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن؛
کرسی علمی ترویجی « زمینه گرایی و مرجعیت علمی قرآن» برگزار شد

سی و چهارمین پیش نشست همایش ملی مرجعیت علمی قرآن کریم  با موضوع: «زمینه گرایی و مرجعیت علمی قرآن» توسط دکتر علی‌محمد جعفری نژاد و تقادی حجت الاسلام و المسلمین علی‌اکبر مؤمنی و با دبیری علمی حجت الاسلام و المسلمین محمدتقی احمدی پرتو در تاریخ  چهارشنبه ۴ مهرماه ۱۴۰۳  در پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن، برگزار شد. 

به گزارش پرتال جامع علوم و معارف قرآن، در این نشست ابتدا دکتر علی‌محمد جعفری نژاد ضمن بیان این نکته که زمینه گرایان با طرح نظریه تاریخ مندی دین، تاریخ و فرهنگ زمانه را صورت جوهری تعالیم وحیانی دانسته و در نتیجه، جاودانگی همه تعالیم قرآن را مورد انکار قرار می دهند، به بررسی رابطه این بحث با مرجعیت علمی قران پرداخت و افزود : با نفی جاودانگی قرآن، مرجعیت علمی قرآن در همه عرصه ها مورد تردید قرار گرفته و اثرگذاری معنادار و روشمند آن بی اعتبار خواهد بود.

وی افزود: بسیاری از آیات قرآن به فراخور رویدادها و تحوالت تاریخی و اجتماعی عصر رسالت شکل گرفته است که می توان از آن به زمینه تاریخی نزول و یا محیط زمان نزول یاد کرد. بنابراین پرسش مهم در اینجا این است که آیا «زمینه» حیث وجودی و به تعبیری حیث ذاتی نزول وحی بوده و جزء انفکاک ناپذیر آن است؟ به طوری که با تغییر «زمینه»، تعالیم دینی موجود در متن آن زمینه از جمله احکام ومقررات دینی دستخوش تغییر خواهند شد. و یا تنها حیث عرضی آن است؟ به طوریکه با تغییر زمینه، مفاهیم آیات قرآن در هیچیک از ساحت های خود تغییر نخواهد کرد؟

علی‌محمد جعفری نژاد در ادامه بعد از ذکر مفاهیم املای وحی و شبهه خلق قرآن، و بیان این  نکته که زمینه گرایی ابتدا در میان دانشمندان دگراندیش مسیحی و نسبت به عهدین مطرح و سپس در میان دگراندیشان مسلمان نسبت به قرآن مطرح شد، به ذکرنمونه هایی از کارکرد زمینه گرایی در فهم آیات پرداخت. 

عضو هیئات علمی دانشگاه تفرش سپس به آثار و نتایج پذیرش زمینه گرایی در مفاهیم قرآن پرداخت. در نگاه ایشان فروکاهی مرجعیت علمی قرآن در رهیافت اسلام تجدد گرا، مهمترین پیامد گزیز ناپذیر التزام به زمینه گرایی است که در سه عرصه 1. فروکاهی آموزه های فکری اعتقادی 2. فروکاهی احکام و مقررات اجتماعی 3. فروکاهی واقع نمایی گزارش های تاریخی، تبلور می بابد. 

در ادامه ناقد محترم جناب حجت الاسلام و المسلمین علی‌اکبر مؤمنی به نقد و بررسی مقاله پرداخت. ایشان ضمن بیان محسنات و ضرورت این تحقیق و تاثیر پذیری دگراندیشان مسلمان از دگراندیشان مسیحی در این بحث افزود این بحث با وجود الفاظ جدیدی که تحت عنوان زمینه گرایی مطرح شده، بحث جدیدی نبوده و در ذیل مباحث قدیم در موضوعاتی مانند قرآن و فرهنگ زمانه و...مطرح بوده است.

محقق و پژوهشگر پژوهشکده فرهنگ و معارف قرآن افزود: اشکال و نقد جدی در این مقاله، عدم برقراری ارتباط جدی بحث زمینه گرایی و مرجعیت علمی قرآن می باشد و انتظار می رفت که محقق و نویسنده محترم مقاله، نسبت به اثبات چگونگی ارتباط این بحث با موضوع جاودانگی و مرجعیت علمی قرآن اهتمام بیشتری می کرد. همچنین مسئله بعدی عدم بیان نوآوری این بحث و تفاوت این تحقیق با دیگر تحقیقات انجام گرفته بود که باید در مقاله مورد اشاره قرار می گرفت.

سپس ادامه حجه الاسلام غرسبان یکی از حضار جلسه، به طرح پرسش خود از ارائه دهنده مقاله پرداخت و این پرسش را مطرح کرد که با توجه به اینکه در مرجعیت علمی قرآن بیشتر به علوم درجه دو پرداخت می شود، چرا نویسنده محترم با ذکر مثال های متعدد نگاه درجه یک به این حوزه دانشی داشته است؟  همچنین سوال دیگر چرایی عدم وجود مفهوم شناسی و عدم بیان پیشینه در مقاله بود.

در پایان نویسنده مقاله ضمن پذیرش برخی نکات به دفاع و تبیین برخی شبهات و سوالات پرداخت. و دبیر علمی جلسه، به جمع بندی مباحث پرداخت.