قرآن مجيد, در زير مجموعه ى اصل تبليغى تذكر, از روش موعظه ى حسنه, يادآورى نعمت ها و رحمت ها, عبرتآموزى و تكرار, بارها استفاده كرده است.
اصل تذكر در قرآن داراى جايگاه رفيعى است تا آنجا كه تمامى قرآن ((تذكره)) نام گرفته است: ((ان هذه تذكره))(1). و تنها وظيفه رسول خدا(ص) ((تذكر)) بيان شده است: ((انما إنت مذكر))(2).
و اين اصل بيانگر آن است كه گاه بايد آنچه را كه فرد به آن علم دارد, براى او باز گفت. به سخن ديگر, تذكر, علومى را كه در سر مدفون شده, در ((دل)) مبعوث مى سازد(3). از اين رو, تذكر يكى از اصول اساسى تبليغ تلقى مى شود. ((و ذكر به إن تبسل نفس بما كسبت))(4). ((آنان را به قرآن تذكر ده, مبادا كسى به سبب كردار ناپسند خويش در معرض هلاكت قرار گيرد)).
بدين ترتيب در اصل تذكر بايد روشهايى باشد كه به آگاهيهاى فرد, تحركى بخشد و براى اين مقصود, روشهاى ذيل پيش بينى شده است:

راغب اصفهانى در معناى وعظ مى گويد:
((وعظ در لغت به معناى بازداشتن و منع كردن است كه مقرون به بيم دادن[از عواقب كار] باشد))
و از خليل (لغوى معروف) نقل مى كند كه گفته است:
((وعظ, يادآورى و توجه دادن قلب ها به خوبى هاست, آنگونه كه موجب رقت قلب شود))(5).
واعظ در درجه اول خداوند است: ((ان الله نعما هى يعظكم))(6).((خداوند پند و اندرزهاى خوب به شما مى دهد)).
و سپس اين منصب را به رسول مكرمش(ص) نسبت مى دهد: ((قل انما إعظكم بواحده... ))(7), ((بگو اى پيامبر! شما را تنها به يك چيز اندرز مى دهم)).
((ادع الى سبيل ربك بالحكمه و الموعظه الحسنه..))(8), ((با حكمت و پند نيكو مردم را به سوى پروردگارت بخوان)).
خداوند سبحان قرآن كريم را به عنوان موعظه الهى معرفى كرده است:
((يا إيها الناس قد جإتكم موعظه من ربكم و شفإ بما فى الصدور و هدى و رحمه للمومنين))(9), ((اى مردم! اندرزى از سوى پروردگارتان براى شما آمده است و درمانى براى آنچه در سينه هاست و هدايت و رحمتى است براى مومنان)).
((هذا بيان للناس و هدى و موعظه للمتقين))(10), ((اين بيانى است براى[ عموم] مردم هدايت و اندرزى است براى پرهيزگاران)).
قرآن كريم در شيوه موعظه اى خود در آيات فراوان به كافران و گناهكاران با وعده عذاب هشدار داده و آنان را از گناه باز داشته است:
((ان الذين كفروا بآيات الله لهم عذاب شديد و الله عزيز ذو انتقام))(11), ((كسانى كه به آيات خدا كفر ورزيدند, براى آنان عذاب شديد است و خداوند توانا و انتقام گيرنده است)).
و زمانى هم كه مى خواهد حكم شرعى را بيان كند, ابتدا در قالب نصيحت و موعظه, زيان ها و فايده ها را مقايسه نموده و آنگاه حكم شرعى وجوب يا حرمت را بيان مى كند. چنانكه درباره حرمت شراب و قمار, روش موعظه اى را بكار برده است(12).
در بسيارى از آيات انسان ها را دعوت به تفكر و تعقل نموده است و از اين طريق درباره امور گوناگون از قبيل توحيد, نبوت, معاد و ... پند و اندرز مى دهد و از خواب غفلت بيدارشان مى كند:
((قل انما إعظكم بواحده إن تقوموا لله مثنى و فرادى تتفكروا ما بصاحبكم من جنه ان هو الا نذير لكم بين يدى عذاب شديد))(13).
((بگو من به شما فقط يك نصيحت مى كنم و آن اين كه براى خدا, دو به دو, يا تنها بايستيد و بينديشيد كه پيامآور شما دستخوش جنون نشده است و از عذاب سخت شما را بر حذر مى دارد)).
و در آيات فراوانى هم انسان ها را به عمل خوب و صالح ترغيب مى كند و از عمل زشت برحذر مى دارد. حتى اگر اين عمل به اندازه ذره اى باشد تإكيد مى كند كه مردم نتيجه اعمال خود (زشت و زيبا) را خواهند ديد:
((يا بنى ان تك مثقال حبه من خردل فتكن فى صخره إو فى السموات إو فى الارض يإت بها الله ان الله لطيف خبير))([.(14لقمان حكيم به فرزند گفت]: ((پسرم اگر به اندازه سنگينى دانه خردلى[ از عمل نيك يا بد] باشد و در دل سنگى يا در گوشه اى از آسمان ها يا در زمين قرار گيرد, آن را در روز جزا به حساب مىآورد چرا كه خداوند دقيق و آگاه است)).
در نتيجه, مى توان گفت كه قرآن جامع همه گونه موعظه هاست; چنانكه امام على(ع) مى فرمايد: ((ان الله سبحانه لم يعظ إحدا بمثل هذا القرآن))(15) ((خداوند سبحان احدى(از پيروان پيامبران پيشين) را همانند اين قرآن پند نداده است)).

موعظه در اين روش مبتنى بر گذشته مخاطب است و گذشته او را در معرض ديده مىآورد. قرآن كريم در صدها آيه, روش يادآورى نعمت ها را, هم در عرصه حيات فردى و هم در عرصه حيات اجتماعى به كار برده است كه بهترين نمونه آن در حيات فردى, گفتگوى خداوند با رسول خدا(ص) است.
((إلم يجدك يتيما فآوى و وجدك ضالا فهدى و وجدك عائلا فإغنى فإما اليتيم فلا تقهر و إما السائل فلا تنهر و إما بنعمه ربك فحدث))(16), ((آيا تو طفل يتيمى نبودى كه خداوند تو را در پناه خود گرفت و گم گشته نبودى كه خداوند تو را هدايت نمود و تهيدست نبودى كه خداوند تو را بى نياز كرد؟ پس يتيم را خوار و ذليل مدار و نيازمندى را كه زبان مى گشايد, از خود مران و نعمت خدايت را بازگو كن و شكر آن را برآور)).
و در حيات جمعى درباره نعمت وحدت چنين موعظه مى دهد:
((واذكروا نعمه الله عليكم اذ كنتم إعدإ فإلف بين قلوبكم...))(17), ((نعمت خدا را به ياد آريد كه بين قلب هاى شما الفت و دوستى برقرار كرد, هنگامى كه با يكديگر دشمن بوديد)).

قرآن در اين روش, زبان قصه را مورد استفاده قرار مى دهد ولى چون هدف قرآن از قصه گويى, موعظه و عبرتآموزى است, مسائل كلى قصه را ذكر نموده و موارد جزئى را كه دانستن آن فايده اى در بر ندارد, حذف كرده است. قصه هاى قرآنى همواره با رهنمودهاى عملى همراه است تا ويژگى موعظه بودن را داشته باشد:
((و كلا نقص عليك من إنبإ الرسل ما نثبت به فوادك و جإت فى هذه الحق و موعظه و ذكرى للمومنين))(18), ((ما حكايت و اخبار انبيإ را بر تو بيان مى كنيم, تا قلب تو را به وسيله ى آن, قوى و استوار نماييم و در اين اخبار, طريق حق و راه ثواب برتو روشن شود و اهل ايمان را موعظه و تذكر باشد)).

يكى از روش هاى تبليغ, تكرار پيام است, اين روش گاه ضرورى است و داراى آثار و فوائد زيادى است از جمله اين كه تذكرى است براى كسانى كه حقيقت را فراموش كرده اند و هم, آگاهى است براى كسانى كه به حقيقت را توجه نداشته اند.