ما می خواهیم به عنوان یک مسلمان به این دستور قرآن کریم که می فرماید :
« فلینظر الانسان مم خلق» 1
پس بایدانسان توجه کند به چگونگی خلقت خود عمل کرده وان مباحث رابطور گسترده تروبااستفاده از منابع علمی موجود به یاری خداوند ادامه دهیم.
ازابتدای آفرینش یعنی مرحله خلقت انسان ازخاک تاآخرین مرحله یعنی مرحله ولوج روح که انسان را ازبقیه موجودات متمایز می کند واورا تبدیل به خلقتی دیگر می نماید . در این مرحله خالق هستی بخش ادعای احسن الخالقین بودن خودرا به اثبات می رساند وروح الهی خود را دراو میدمد تا اورا آماده به دوش کشیدن رسالتی عظیم نماید . ابتدایی ترین مرحله خلقت که بارها در آیات متعدد بیان شده، مرحله خلقت انسان از خاک است، بعنوان نمونه :
« هو الذی احسن کل شی ء خلقه وبدأ خلق الانسان من طین »
اوست که همه چیز رابه نیکوترین وجه خلق نمود وشروع کرد خلقت انسان را ازگل
این آیه وامثال آن اشاره به خلقت اولیه انسان دارد اما مطمئناً اسرار دیگری هم درآن نهفته است زیرا امام صادق (علیه السلام) راجع به آفرینش انسان از خاک می فرماید : تمام چیزهایی که درخاک است دربدن آدمی وجود دارد اما نه به یک اندازه بعضی از انها دربدن انسان خیلی زیاداست وبعضی ازآنهاخیلی کم .دربین چیزهایی که دربدن خیلی زیاد است مساوات وجود ندارد وبعضی از آنها از بعضی دیگر کمتراست . ایشان فرمودند : چهار چیز است که دربدن انسان زیاد می باشد . هشت چیز است که دربدن انسان کم است وهشت چیز دیگر دربدن خیلی کم است . 2
به طوری که امروز این نظریه به اثبات رسیده است،ان هشت چیزی که دربدن خیلی کم است این عناصر می باشند:
1- مولیبدن
2- سلسیوم
3 - فلئور
4 - کوبالت
5- منگنز
6 - ید
7 - مس
8 - روی .
آن هشت چیزکه بالنسبه زیادتر است عبارتنداز
1. منیزیم
2.سدیم
3.پتاسیم
4.کلسیم
5.فسفر
6.کلر
7.گوگرد
8.آهن .
وآن چهارعنصرکه خیلی زیاداست عبارتنداز:
1.اکسیژن
2.کربن
3. هیدروژن
4.ازت .
پی بردن به این عناصر کار یک روز یا دوروز نبوده واین کار ازآغاز قرن هیجدهم میلادی با کالبد شکافی شروع شد ودو ملت فرانسه واتریش دراین کار پیشقدم شدند . درکشورهای اروپایی کلیساهای ارتودوکسی وکاتولیکی وپروتستانی مخالفت می کردند .اما این کشورها این کار را می کردند بدون اینکه تظاهر به مخافت با دستور کلیسا بکنند . کالبد شکافی تا زمان مارا دانشمند وپزشک نیمه دوم قرن هجدهم میلادی ادامه داشت هرچند به موفقیت زیادی دست نیافتند اما مارا باکمک چندتن ازدانشمندان فرانسوی دیگرازجمله لاووازیه (معروف به پدرعلم شیمی که درسال 1894 میلادی که سرش باگیوتین قطع شد) نسوج بدن راتجزیه می کردند تا بدانند بدن آدمی ازچه عناصری تشکیل یافته است پس ازما را شاگردانش کار اوراادامه دادندواین کار درتمام قرن نوزدهم وآغاز قرن بسیتم ادامه داشت ودر سایرممالک متداول گردیدوامروز در هر جا که کالبد شکافی هست راجع به عناصری که دربدن وجود دارد تحقیق می شود وگاهی نتیجه تحقیق دو مرکز درارقام جزئی با یکدیگر اختلاف پیدا می کنند اما ارقام بزرگ اختلافی ندارد وتناسبی که امام جعفر صادق (علیه السلام) فرمود درتمام کشورها درمورد تمام افراد سالم محفوظ است .

« ثم جعل نسله من سلاله من طین»
« آنگاه نژاد نوع بشر راازآبی بی مقدارمقرر گردانید»
سلاله درزبان عرب به هرچیزی که به آرامی از چیز دیگر جدا شده وبیرون کشیده شود،گفته می شود، بنابراین می توان موجود زنده در منی مرد وزن که همان اسپرم وتخمک است را سلاله نامید ،زیرا از میان صدها میلیون اسپرم که بطور معمول درمنی مرد وجود داردتنها یک اسپرم جدا شده وتخمک را بارور می کندهمچنانکه تخمک از تخمدان جدا شده وبااسپرم در لوله رحم تلاقی می کند.ماءمهین :همان منی است که ظاهراً آبی بی مقدار می نماید ودر شریعت ازآن به عنوان عین نجاست یاد می شود ولی خالق مهربان راز بقای انسان رادراین آب بی مقدار نهاده است .این اب حاوی اسپرمها وویتامین ث وقند فروکتوز که مسئول تغذیه اسپرمهاست می باشد. یکی از خصوصیات نطفه جهنده بودن آن است:
« خلق من ماء دافق»
« خلق شد از آبی جهنده »
منی که حاوی اسپرمهاست هنگام انزال حالتی جهنده داردیک دلیل آن اینست که دهانه واژن حالت اسیدی دارد و محیط مناسبی برای حضور اسپرمها نیست درحالیکه دهانه رحم حالت قلیایی است ومحیط مناسبی برای ماندن اسپرمهاست . لذا می بایست اسپرمها هر چه سریعتر ازمحیط اسید ی بگذرد وبه محیط قلیایی برسد وخصوصیت جهندگی در مورد تخمک هم صدق می کند به این شکل که سطح تخمدان بطور موضعی شروع به برجستگی کرده ودر قله آن یک نقطه بدون رگ بنام استیگما ظاهر می شود ودرنتیجه ضعیف شدن وتحلیل رفتن موضعی سطح تخمدان ،افزایش فشار داخل فولیکولی وانقباض ماهیچه ای دردیواره تخمدان، تخمک بیرون می افتد.

تعداد اووسیتهای ابتدایی در زمان تولد تخمینا ازهفتصد هزار تا دومیلیون می باشد که بیشترآنها طی سالهای کودکی تحلیل می روند، در شروع بلوغ فقط چهار صد هزارباقی می ماند و کمتر از پانصد عدد درطی زندگی باروری زن تخمک گذاری می گردد .

تخمک متشکل ازسلولهای تاجی ـ شعاعی ، پرده شفاف غشای پلاسمایی ،سیتو پلاسم وهسته می باشد . تخمک رسیده سلولی درشت به قطرتقریبی یک دهم میلی متر،بطوریکه با چشم غیر مسلح می توان آنرا دید. تخمک خود قادربه حرکت نیست و حرکات جدار لوله رحم و مژکهای این جدار سبب جابجا شدن آن می شود وباسرعتی حدود یک میلی متر درساعت حرکت می کند .
تخمک پس ازرهایی از تخمدان باید وارد لوله رحم بشود.دهانه لوله رحم که درحوالی تخمدان قرار دارد،باز است وحالت یک شیپور را دارد بالبه های چین خورده ومژکهایی که به طرف داخل زنش دارد .
این حرکات بخصوص هنگام تخمک گذاری شدید تر می شود . تخمک در اثراین حرکات به درون لوله رحم کشیده می شود. درچندساعتی که تخمک درابتدای لوله رحم است از نظر فیزیولوژی بهترین شرایط رابرای لقاح دارااست وموقعی که تخمک به انتهای لوله به داخل رحم برسد شرایط خود را برای لقاح ازدست میدهد ( اووسیت واسپرماتوزوئید دردستگاه باروری جنس مونث تخمیناً24ساعت زنده می ماند)

اجزاءاسپرم متشکل از اکروزوم ،پلاسما ،نوکلئوزدرسر ،اسپرم وگردن ودم .اینک نوبت اسپرمهاست که وارد میدان شوند.دراین میدان حدود 200تا300میلیون اسپرم باسرعتی حدود 3میلی متر دردقیقه برای تصرف تخمک به سوی آن حرکت میکند که ازان تعداد فقط 300تا500عدد آن به ناحیه باروری می رسند اولین اسپرمی که موفق شود پوسته تخمک را بشکافد واردآن می شود .بدین ترتیب که پوشش گلیکوپروتئین پلاسمایی تومابی (منوی )ازغشاءپلاسمایی که روی منطقه اکروزومی اسپرماتوزوئید راپوشانده باگلیکو پروتئین های منطقه شفاف روی تخمک ترکیب چسبنده ای تشکیل می دهند که موجب می شود .اسپرم درپیرامون تخمک باقی بماند .پس از اتصال ،واکنش آکروزومی جهت آزادسازی آنزیمهای مورد نیاز صورت می گیرد .آنزیمها عبارتند از: آکروزین ومولد شبه تریپسین که برای نفوذبه منطقه شفاف لازم است .ازطرفی دم اسپرم که درتمام این مدت درحال حرکت است،اسپرم را مرتبا ًبه جلو می راند .پس ازاینکه اسپرم ازموانع اطراف تخمک گذشت وغشاهای پلاسمایی اسپرم وتخمک به یکدیگر رسیدند،دو غشاء باهم ترکیب می شوند وتدریجاً سراسپرم بطور کامل وارد سیتوپلاسم تخمک میشود . دراین موقع جدار مخصوصی بنام جدارلقاحی دور تخمک بوجود می آید تا ازوروداسپرمهای دیگر جلوگیری شود پس از ورود اسپرم به سیتوپلاسم تخمک ،هسته اسپرم با هسته تخمک ادغام شده وسلول تخم رابوجود می آورد اینجاست که قرآن کریم می فرماید:
« انا خلقنا الانسان من نطفه امشاج »
«همانا ما خلق کردیم انسان راازنطفه ای مختلط » 4
وصراحتاًاعلام می دارد که :
«انا خلقناکم من ذکروانثی»
« همانا ماخلق کردیم شما را از مرد وزن » 5
ودربیش از 14قرن پیش نقش زن ومرد را درایجاد نسل یکسان می داند برخلاف نظرداشمندان قرن هجده که نقش زن ومرد را یکسان نمی دانستند(هر چندکه نقش زن درمراحل بعدی بسیار بیشتر است.)
سلول تخم درواقع اولین مرحله از آفرینش انسان وشروع مرحله پیش رویانی است.قبل ازادامه بحث لازم است این اصطلاحات توضیح داده شود:
◄ مرحله پیش رویان که از ساعت صفررشد تا پایان هفته دوم رامیگویند
◄ مرحله رویانی که ازآغازهفته سوم تاپایان هفته هشتم را میگویند
◄ مرحله جنینی که از آغازهفته نهم تا موقع تولد را می گویند .
باتوجه به مطالب فوق اولین مرحله از نظر قرآن کریم مرحله ایجاد نطفه است این مراحل درسوره مؤمنون آیات12تا14به روشنی بیان شده است:
« ثم جعلناه نطفه فی قرار مکین »
« سپس قراردادیم آنرا نطفه ای در جایگاهی محکم »
سلول تخم یا همان نطفه ابتدا به دو سلول تقسیم می شود سپس به چهار ،هشت ،شانزده وروز سوم تا 32سول تقسیم میشود تا اینکه به شکل کره توپری که شبیه یک قطعه توت است درمی آید .درهمین حال به آرامی مسیرلوله رحم راطی کرده ،واردرحم شده ومرحله حساسی است زیرابرخی مواقع لانه گزینی درمحلهای غیر عادی صورت میگیرد که دراکثر بار داریها نا بجا درحدود ماه دوم منجر به مرگ رویان شده وسبب خونریزیهای شدید همراه با درد شکمی مادر می شود.
سلول تخم پس از تقسیمات متوالی تبدیل به کره توپری میشود که به آن مرولا گفته میشود .دراین مرحله پوسته اطراف سلول تخم حل می شود وپیش رویان درمایع مغذی که توسط غده های موجود در دیواره رحم ترشح می شود،شناور می شود. در این مدت که سه چهار روزطول میکشد، عده ای از سلولها به اطراف مهاجرت کرده وشکل کره تقریبا ًتو خالی راپیدا می کند سه چهارم ازسلولها دردرون کره ،توده سلولی داخلی را بوجود می آورد در واقع این توده بوجود اورنده جنین است ویک چهارم دیگر که به اطراف مهاجرت کرده اند.این مرحله رابلاستو سیت وسلولهای اطراف آنرا ترفو بلاست می گویند. ازروز ششم پیش رویان شروع به چسبیدن به دیواره رحم مادرمیکند ،به این ترتیب که سلولهای تروفوبلاست آنزیمهایی بنام پروتئولیتیک ترشح می کند که مسیر خود را هضم می کند وجای خود را در دیواره رحم باز میکند مخاط دیواره رحم هم فعالیت پروتئولیتیک خودرا افزایش می دهد بنابراین می توان گفت که لانه گزینی نتیجه همکاری متقابل تروفوبلاست ودیواره رحم است ودرواقع اولین محلی است که مادربا فرزند خود ارتباط برقرار می کند .بدین ترتیب آنزیمهای ترشح شده درطی هفته دوم قسمتی از مویرگهای مادری را پاره کرده ومقداری خون درتماس مستقیم باسلولها قرار می گیردوامکان تغذیه فراهم می شود این عملیات درروز نهم پایان می پذیرد ومحل نفوذ بلاستو سیت با لخته فیبرین بسته می شود وبا رشد سلولهای پوششی روی آن پوشیده می شود .اینجاست که نطفه درقرارمکین مستقر شده وقول خداوند کریم محقق گشته است. دراین رابطه امام باقر (علیه السلام) می فرمایند: نطفه 9روزطول می کشد تا درقرار مکین استقرار یابد. 6
مرحله سوم : ازاین مرحله تا مرحله آخر که مرحله ولوج روح است ،کمک می گیریم از آیه 14سوره مؤمنون :
«ثم خلقناالنطفه علقه فخلقنا العلقه مضغه فخلقنا المضغه عظاما فکسونا العظام لحما ثم انشاناه خلقا آخر فتبارک الله احسن الخالقین .»
« پس خلق کردیم علقه را ازنطفه وعلقه را به مضغه ومضغه را به استخوان تبدیل کردیم وسپس روی آنرا با گوشت پوشاندیم وبعد از آن ایجاد کردیم خلقتی دیگر . پس آفرین بر قدرت کامل بهترین آفریننده »
با توجه به این آیه علقه درسومین مرحله قرار می گیرد . علقه به دومعناست: 1ـ خون لخته شده 2ـ زالو
بررسی علمی این مرحله درمرحله جایگزینی گفتیم که بلاستو سیت (پیش رویان ) با تخریب قسمتی ازمویرگهای مادری درتماس مستقیم بارگهای خونی مادرقرار می گیرد.این مویرگها متسع وپرخون بوده وبه عنوان سینوزوئیدها شناخته می شود وحوضچه هایی بنام حوضچه های سن سی سیال وجود دارد که به سینوزوئیدها پیوسته وخون مادری به داخل حوضچه ها می ریزد . همانگونه که تروفوبلاست به تخریب بیشتروبیشترسینوزوئیدها ادامه می دهد .خون مادری درمیان دستگاه تروفوبلاستی شروع به جریان می کند. با جریان خون درسلولهای پیش رویان شکل ظاهری آن شبیه به لخته خون می شود،ازطرفی این شکل ظاهری شباهت زیادی به زالو دارد . همانطور که قبلاًگفته شد پروفسور کیت موراستادجنین شناس کانادایی این مرحله رادر زیر میکروسکوپهایی قوی مشاهده کرد ودریافت که علقه نه تنها از نظر ظاهر شبیه به زالوست بلکه ازنظرعملکردهم به آن شباهت داردوهمانگونه که زالوبا تخریب سلولهای پوششی بارگهای میزبان ارتباط برقرارمیکند وازآن تغذیه می نماید،علقه هم دقیقاًهمان عمل را انجام می دهد. ادامه دارد...