انفطار/سوره: نام هشتاد و دومين سوره قرآن كريم
اين سوره به اتفاق مفسران مكى است[1] و اندكى پيش از هجرت بعد از سوره نازعات و قبل از سوره انشقاق نازل شده است.[2] هماهنگى و نظم موجود در ميان آيات اين سوره نشان وحدت نزول آن است.[3] بنا به قول مشهور ترتيب نزول آن مانند ترتيب كنونى آن در مصحف، 82[4] و داراى 19 آيه[5]، 81 كلمه[6] و 319 حرف است.[7] نام مشهور آن انفطار، مصدر باب انفعال، به معناى شكافته شدن و برگرفته از كلمه «انفَطَرَت» در آيه نخست آن است.[8] در روايات[9] و برخى منابع كهن[10] از آن به سوره «اِذَا السَّماءُ انفَطَرَت» و در برخى تفاسير به سوره «انفطرت» [11] و «المنفطره» نيز ياد شده است.[12]در تقسيم‌بندى سوره‌ها در گروه سوره‌هاى مفصّل، يعنى سوره‌هايى كه بسمله‌هاى فراوانى بين آنها فاصله انداخته است، قرار دارد.[13] درباره ارتباط اين سوره با سوره پيش از آن (تكوير) گفته‌اند: چون خداوند در سوره تكوير به مباحث قيامت و رخدادهاى مهم آستانه آن پرداخته در اين سوره نيز همين مباحث را پى گرفته است[14]، از اين‌رو برخى مفسران از آن به عنوان «تمام»[15] يا «نظير»[16] سوره پيشين ياد كرده‌اند.
محتواى سوره:
اين سوره به انسان هشدار مى‌دهد مبادا به سبب فراموش كردن قيامت* و حسابرسى اعمال در آن روز، و به اميد احسان پروردگار مرتكب گناه شود[17]، ازاين‌رو در آيات 1ـ5 با برشمردن برخى از حوادث هولناك آستانه قيامت و اينكه در آن روز انسان پس از برانگيخته شدن از گور بر تمام آثار و اعمالش مطلع مى‌گردد، به معرفى روز قيامت مى‌پردازد و در آيات 6 ـ 8 انسان را به سبب ناسپاسى در برابر نعمتهاى خداداد سرزنش و به او هشدار مى‌دهد. در آيات 9ـ 16 راز نافرمانى انسان را فراموش كردن قيامت مى‌داند و براى بيدارى او از خواب غفلت بر اين نكته تأكيد مىورزد كه بر انسان نگهبانانى گمارده شده است كه كارهاى او را ثبت مى‌كنند. سپس به سرنوشت نيكان و بدان اشاره مى‌كند و در پايان، آيات 17 ـ 19 با اشاره به دشواريهاى آن روز عظيم مى‌گويد: روزى است كه هيچ‌كس قادر بر كارى به سود ديگرى نيست و اين واقعيت كه همه امور از آن‌خداست در آن روز آشكار مى‌شود.فضيلت سوره:
بر پايه روايتى از امام‌صادق(عليه السلام)كسى كه همواره در نمازهاى واجب و مستحب، سوره‌هاى انفطار و انشقاق را تلاوت كند، خداوند بين او و حاجتش فاصله نمى‌اندازد و مانعى ميان او و خداوند نخواهد بود و پيوسته خداى سبحان به او مى‌نگرد تا از حساب مردم فارغ‌شود.[18]منابع
البرهان فى تفسير القرآن؛ البرهان فى علوم القرآن؛ بصائر ذوى التمييز فى لطائف الكتاب العزيز؛ پژوهشى در تاريخ قرآن كريم؛ التبيان فى تفسير القرآن؛ تفسير التحرير و التنوير؛ التفسير الحديث؛ تفسير عبدالرزاق؛ تفسير مجاهد؛ التمهيد فى علوم القرآن؛ ثواب الاعمال و عقاب الاعمال؛ جامع البيان عن تأويل آى القرآن؛ روح المعانى فى تفسير القرآن العظيم؛ زاد المسير فى علم التفسير؛ سعد السعود للنفوس؛ صحيح البخارى؛ مجمع‌البيان فى تفسيرالقرآن؛ مجمع الزوائد و منبع الفوائد؛ المعجم الاحصائى لالفاظ القرآن الكريم؛ معجم علوم القرآن؛ الموسوعة القرآنية خصائص السور؛ نظم الدرر فى تناسب الآيات و السور، بقاعى؛ نهج البيان عن كشف معانى القرآن.سيد عبدالرسول حسينى زاده
[1]. مجمع البيان، ج10، ص679؛ زاد المسير، ج9، ص46؛ روح المعانى، مج16، ج30، ص110.
[2]. البرهان فى علوم القرآن، ج1، ص281؛ الموسوعة القرآنيه، ج11، ص115؛ التمهيد، ج1، ص137.
[3]. التفسير الحديث، ج5، ص419.
[4]. البرهان فى علوم القرآن، ج1، ص281؛ التمهيد، ج1، ص137.
[5]. جامع البيان، مج15، ج30، ص106؛ التبيان، ج10، ص289.
[6]. المعجم الاحصائى، ج1، ص304؛ معجم علوم القرآن، ص69.
[7]. بصائر ذوى التمييز، ج1، ص505.
[8]. بصائر ذوى‌التمييز، ج1، ص505؛ التحرير والتنوير، ج30، ص169.
[9]. صحيح البخارى، ج6، ص96؛ ثواب الاعمال، ص260؛ مجمع الزوائد، ج7، ص134.
[10]. تفسير مجاهد، ص710؛ تفسير عبدالرزاق، ج3، ص402؛ التحرير والتنوير، ج30، ص169.
[11]. سعد السعود، ص579؛ نهج البيان، ج5، ص327.
[12]. روح المعانى، مج16، ج30، ص110؛ التحرير والتنوير، ج30، ص169.
[13]. مجمع البيان، ج1، ص83؛ تاريخ قرآن، ص102ـ103؛ معجم علوم قرآن، ص272.
[14]. مجمع البيان، ج10، ص679.
[15]. تفسير بقاعى، ج8، ص348.
[16]. مجمع البيان، ج10، ص679.
[17]. تفسير بقاعى، ج8، ص347.
[18]. ثواب الاعمال، ص260؛ البرهان، ج5، ص599.